Harita Ölçek Çeşitleri | Konu Anlatımı ve Örnek Soru Çözümleri

Herkese iyi günler dileriz. Bu yazımızda sizlere harita ve ölçek çeşitleri nelerdir onları anlatacağız. Ayrıca coğrafya harita ile alakalı örnek sorular ve çözümlerini paylaşacağız. Şimdiden iyi çalışmalar dileriz.

Coğrafya derslerinde ve özellikle TYT, YGS, LYS, KPSS vb. tüm sınavlarında haritalarla alakalı bir çok soru gelebiliyor. Bunlar da genelde ölçek hesaplama veya arasındaki mesafeyi bulma tarzında sorulardır. Bu yüzden özellikle bu konuyu iyi öğrenmemiz gerekir ki 1-2 saat çalışıldığında gayet kolay ve zevkli bir konu olduğunu göreceksiniz. Şimdi ilk olarak konu anlatımını yapalım ardından örnek soru çözümlerine geçelim.

Harita – Ölçekler ve Çeşitleri Konu Anlatımı

Haritada ölçekler 2 kısma ayrılır. Birincisi kesir ölçek, ikincisi ise çizgi ölçektir. Şimdi bunları anlatalım ardından örnek soru çözümlerine geçelim.

1-) Kesir Ölçek;

Haritalardaki küçültme oranının (ölçeğin) kesir ile ifade edilmesine kesir ölçek denir. (aşağıdaki resimden örnek gösterime bakabilirsiniz) Mesela 1/100.000, 1/25.000 gibi değerler kesir ölçeğe örnektir. Kesir ölçeğin pay ve paydasındaki birim değeri cm yani santimetre olarak yazılmaktadır. Ayrıca kesir ölçeğin payı daima 1 ile gösterilir. Paydası ise küçültme oranını ifade etmektedir.

NOT = Ölçeğin paydasındaki(yani kesirdeki alt kısım) sayısı büyüdükçe ölçek küçülür. Mesela 1/20.000 ölçekli bir harita 1/5.000 ölçekli bir haritaya göre daha küçük olmakla birlikte 1/100.000 ölçekli bir haritaya göre ise daha büyük ölçekli olmaktadır.

2-) Çizgi Ölçek;

Haritalarda küçültme oranı çizgi ölçekle de gösterilebilmektedir. Bu ölçekte küçültme oranı eşit bölünmüş bir çizgi üzerinde gösterilir (aşağıdaki şekilden bakabilirsiniz). Çizginin üzerindeki sayılar gerçek uzaklığı, çizginin uzunluğu ise haritadaki uzunluğu göstermektedir. Örnek vermek gerekirse aşağıdaki çizgi ölçekte haritadaki 1 cm’lik uzunluk gerçekte 1 km’yi göstermektedir. Çizgi ölçek, haritaların fotokopi ile büyütülmesi ve küçültülmesi sırasında oranını koruduğundan kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır. Bu yüzden haritalarda genelde bu ölçek kullanılır ve sınavlarda genelde bu ölçekten sorular çıkar.

Şimdi ölçeklerine göre harita çeşitlerini paylaşalım.

Ölçeklerine Göre Haritalar;

Haritaların ölçekleri, çizilecek haritanın kapsam ve amacına göre değişir. Haritaya aktarılacak ögelerin dağılışını doğru yerleştirmek ve göstermek için uygun ölçeğin seçilmesi için önemlidir. Ayrıntılı harita çizimlerinde büyük ölçek kullanılırken dünya üzerindeki olayların genel dağılışını gösteren haritalarda küçük ölçek tercih edilmektedir. Ölçeklerine göre haritalar 3 kısma ayrılır. Bunlar büyük, orta ve küçük ölçekli haritalardır. Şimdi bunların detaylarını anlatalım.

  • Büyük Ölçekli Haritalar : Ölçekleri 1/200.000’den büyük olan haritalara büyük ölçekli haritalar adı verilir. Bu haritalarda yer şekilleri, yollar ve yerleşim merkezleri ayrıntılı olarak gösterilir. Planlar bu grup içerisinde yer alır. Yani en ayrıntılı haritalar büyük ölçekli olmaktadır. Mesela yukarıda gördüğünüz gibi Ankara ilinin ilçe sınırlarını içeren bir harita büyük ölçeklidir diyebiliriz.
  • Orta Ölçekli Haritalar : Ölçekleri 1/200.000 ile 1/500.000 arasında değişen haritalara orta ölçekli haritalar denir. Bu ölçekler kullanılarak hava ve kara yolu haritaları ile fiziki haritalar yapılır.
  • Küçük Ölçekli Haritalar : Ölçekleri 1/500.000’den daha küçük olan haritalara denir. Bu ölçeklerle hazırlanan haritalar geniş alanları, dünyanın tamamını, kıtaları ve ülkeleri göstermek için çizilir. Bu tür haritalarda ayrıntılar iyice azalır. Dünya haritası küçük ölçekli haritalara örnektir.

Üstteki resimden büyük ve küçük ölçekli harita örneğine bakabilirsiniz. Şimdi haritalarda uzunluk alan ve ölçek hesaplamalarıyla ilgili örnek soru çözümlerine geçelim.

Coğrafya – Harita ve Ölçeklerle Alakalı Örnek Sorular ve Çözümleri

Soru 1 = A-B kentleri arasındaki 50 km olan gerçek uzaklık 1/1.000.000 ölçekli bir haritada kaç cm ile gösterilir?

Cevap 1 = Ölçeğe göre harita üzerindeki 1 cm gerçekte 10 km’dir. Her zaman çevirme işlemi yaparken paydadaki 5 sıfırı silin ve km cinsinden yazın. Haliyle 10 km = 1 cm ederse 50 km = 5 cm ile gösterilir.

Soru 2 = X-Y kentleri arasındaki uzunluk 1/700.000 ölçekli bir haritada 5 cm ile gösterilmiştir. Bu duruma göre bu 2 kent arasındaki gerçek uzaklık kaç km’dir?

Cevap 2 = Ölçeğe göre harita üzerindeki 1 cm gerçekte 7 km’dir. (5 sıfırı silerek km’ye çevirdik) Buna göre 1 cm = 7 km ise 5 cm = 35 km olur.

Soru 3 = Aşağıdaki çizgi ölçeği kesir ölçeğe dönüştürünüz.

Cevap 3 = Çentiklerin(çizgilerin) arası 1 cm’dir. Her çizgi arası 5 km’ye karşılık gelmektedir. Bu duruma göre $\frac{1 cm}{5 km}=\frac{1}{500000}$ eşit olur. Yani 5 sıfır eklenerek km cinsine çevirim yapılabilir. Sonuç olarak kesir ölçeğimiz 1/500000 olmaktadır.

Soru 4 = 1/400.000 ölçeğini gösteren aşağıdaki çizgi ölçekte “A” ile gösterilen yere ne yazılmalıdır? A kaç km olmalıdır?

Cevap 4 = 1/400.000 ölçeğini km’ye dönüştürmek için 5 sıfır silinir. Haliyle 1 cm = 4 km göstermiş olur. Toplam 10 cm uzunluğundaki çizgi ölçek 5 bölümden oluştuğu için her aralık 2 cm’ye tekabül eder. 1 cm = 4 km ise 2 cm = 8 km olur. Sonuç olarak toplam 5 aralık olduğu için 5 x 8 = 40 yazılmalıdır.

Haritalarla alakalı sorular ve çözümleri de bu şekildedir. Umarız yararlı olur. Herkese sınavlarda başarılar dileriz…

YORUMLAR

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler yeni deneme bonusu veren siteler 2024 Deneme Bonusu 2024 deneme bonusu veren siteler güncel
kingroyal meritking meritking gir meritking slot kingroyal giriş casino siteleri en iyi casino siteleri güvenilir casino siteleri parmabet giriş parmabet casino siteleri