Nefes Darlığı Neden Olur?

Nefes darlığı veya nefes almada zorluk birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Fiziksel aktivite yaparken merdiven çıkarken ve yüksek irtifada normalden biraz daha hızlı ve daha şiddetli nefes alırsınız bu durum aşırı fiziksel aktivitelerde normaldir, ancak Akciğerlerin ve vücudun diğer alanlarındaki birçok hastalık nefes darlığı nedeni olabileceği gibi; kalp kapak hastalıkları da buna neden olabilir. Öksürme veya göğüs ağrısı gibi diğer semptomlar dispnenin ( nefes darlığı) nedenine bağlı olarak da mevcut olabilir. Nefes darlığına genellikle akciğer veya kalbe bağlı hastalıklar neden olur.

Genel olarak en yaygın sebepler arasında

• Astım
• Verem
• Bronşit
• Zatürre
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Miyokard enfarktüsü veya anjina pektoris (kalp için yetersiz kan akışı ve oksijen kaynağı nedeniyle göğüs ağrısı, miyokardiyal iskemi)
• Pulmoner emboli (genellikle kan pıhtına bağlı olarak akciğerlerdeki bir damar tıkanması)
• Kronik akciğer veya kalp rahatsızlığı
• Kalp kapak hastalıkları
• Ameliyat sonrası enfeksiyon oluşması, kalp zarı iltihabı, akciğerlerin su toplaması vardır.

Dikkat edilmesi gereken bir noktada şudur; uzun süreli astım hastalarında da kalp krizi olabilir veya kronik kalp yetmezliği olan hastalarda pnömoni olabilir.

Akciğer hastalığı

Akciğer hastalığı nefes darlığı nedenidir, bu hastalar genellikle fiziksel egzersiz yaparken solunum sıkıntısı çekerler. Fiziksel aktivite sırasında vücut daha fazla karbondioksit üretir ve daha fazla oksijen tüketir. Beyindeki solunum merkezi, kandaki oksijen doygunluğu düşük olduğunda veya karbon dioksit doygunluğu arttığında solunumu hızlandırır. Kalp veya akciğerler düzgün çalışmıyorsa, düşük bir stres seviyesi bile solunum hızını önemli ölçüde artırabilir ve solunum sıkıntısı yaratabilir. Akciğer hastalığı şiddetlenirse, solunum sıkıntısı muhtemelen istirahat halindeyken ortaya çıkabilir.

Dispnenin nedenleri

• Restriktif akciğer hastalıkları
• Obstrüktif akciğer hastalıkları

KOAH veya astım gibi hastalıklar nefes darlığı sebebidir.

Nefes alırken solunum yolları daraldıkça hava yeterince hızlı bir şekilde dışarı atılamaz ve solunum hırıltılı olur. Nefes darlığı, nefes verme sonrasında ciğerlerde çok fazla hava kaldığında ortaya çıkar. Astım hastalarında solunum sıkıntısı yaşanır. Genellikle bir nöbet durumunda bir solunum cihazı bulundurmanız tavsiye edilir. Solunum cihazı içeriğindeki ilaç solunum borusundan hava akışını kolaylaştırır.

Kalp yetmezliği ve nefes darlığı

Kalp akciğerlere kan pompalar. Kalp pompaları yetersiz kalırsa örn. Kalp yetmezliği varsa, akciğerlerde sıvı birikebilir ve pulmoner ödem oluşturabilir. Bu, genellikle göğüste boğulma hissi yaratan nefes darlığına neden olur. Akciğerlerdeki sıvı birikimi ayrıca solunum yollarının daralmasına ve hırıltılı solmaya neden olabilir  bu belirtiye kardiyak astım denir.

Kalp yetmezliği olan bazı hastalar ortopne, paroksismal gece akciğeri dispnesi veya her ikisinden de şikayetçidir. Oturduğunuzda daha iyi nefes alıyorsanız ve uzandığınızda nefes darlığı ortaya çıkması kalp yetersizliğine bağlı nefes darlığı anlamına gelir. Paroksismal gece gündönümü dispnesi, genellikle panik eşliğinde gece boyunca ani bir nefes darlığı geçirmenize yol açar. Kişi nefes almak için uyanır ve oturması veya nefes alması için ayağa kalkmalıdır. Ortopnanın bu aşırı şekli ciddi bir kalp yetmezliği belirtisidir.

Kansızlık nefes darlığı sebebidir

Anemi hastaları veya yaralanma nedeniyle çok kan kaybeden insanlarda daha az kırmızı kan hücresi bulunur. Kırmızı kan hücreleri, dokuyu oksijen ile beslerler ve sonuç olarak kan dolaşımında kandaki oksijeni daha az miktarda etkilerler. Anemisi bulunanların çoğu hareketsizken nefes darlığı çekmezler. Bununla birlikte, fiziksel aktivite sırasında sık sık nefes darlığı çekerler, çünkü kan vücudun artmış oksijen ihtiyacını karşılayamaz. Bu nedenle, kanın oksijen içeriğini artırmak için reflekssel olarak hızlı ve derin nefes alırlar.

Diğer nedenler

Şiddetli böbrek yetmezliği, şeker hastalığının ani bir şekilde kötüleşmesi ve bazı ilaçların veya toksinlerin tüketilmesi metabolik asidoz ile sonuçlanabilir. Anemi ve kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği olan hastalarda nefes darlığını tetikler.

Şu durumlar ortaya çıktığında doktora görünmek gerekir:

• Dinlenme durumunda nefes darlığı
• Bilinç kaybı duygusal karışıklık
• Göğüs bölgesinde rahatsızlık ve çarpıntı
• Kilo kaybı
• Gece terlemeleri

İstirahat halinde iken nefes darlığı,  göğüs ağrısı, çarpıntı, bilinç düzeyinde azalma hemen bir hastaneye gitmeyi gerektirir. Teşhiste bazı soruların cevapları önemlidir. Mesela Ne zamandan beri nefes darlığı çekildiği, aniden mi yoksa yavaş yavaş mı başladığı, ne kadar sürdüğü gibi sorularla beraber Semptomları tetikleyen veya şiddetlendiren bazı koşullar da araştırılır. Ailede KOAH ve kalp hastalığı geçirmiş biri varsa genetik faktörlerin olabileceği düşünülmelidir. Fizik muayene kalp ve akciğerlere odaklanır. Akciğerlerin sesi önemli bilgiler verir. Aynı şekilde kalbin de çıkardığı sesler doktor tarafından yorumlanır. Mesela nefes darlığı çekenlerde, her iki bacakta şişme varsa kalp yetmezliği olduğundan şüphe edilebilir. Eğer bir bacakta şişme varsa bacakta kan pıhtısı olasılığı vardır.

Nefes darlığı tedavisi

Dispne tedavisi, ilgili nedene bağlı olarak değişmektedir. Kandaki düşük oksijen seviyesine sahip insanlar burun kanülü veya plastik yüz maskeleri yoluyla ekstra oksijen alırlar. Ağır vakalarda nefes almada, özellikle trakea solunum tüpü vasıtasıyla mekanik ventilasyon veya  yeterince hızlı nefes alamayan hastalarda, yüz maskesi yardımcı edilebilir. Morfin, kalp krizi, pulmoner emboli veya hatta terminal iyileştirilemeyen hastalıklar gibi çeşitli koşullarla ilişkili dispnesi olan hastaların anksiyete ve rahatsızlıklarını gidermek üzere intravenöz olarak bazı hastalara uygulanabilmektedir.