Ödül ve Ceza İlişkisi

Ödül ve ceza ilişkisi eğitimde çok iyi ayarlanmalıdır. İyi ayarlanmayan ödül ve ceza etkisini yitirir. Çocuklarını çok sık cezalandıran yada ödüllendiren anne ve babalar bazı durumlarda çocuklarına istemeden zarar vermektedir. Bu yüzden ödül ve ceza ilişkisi çok iyi bilinmelidir.

Ödül neden verilir? İstenen bir davranışın tekrar edilmesi ve pekiştirilmesi için verilir. Her davranışa ödül verilmez. Her davranış ödüle layık değildir. Her davranışa ödül verirseniz birey hangi davranışın iyi hangi davranışın kötü olduğunun farkına varamayabilir. Bu anlamda ödüller istenen davranışları belirlemede etkilidir.

Öğrencilerin çok sık ödüllendirilmesini doğru bulmuyorum. Bu seferde çocuk her olumlu davranışında bir ödül beklentisi içine girmektedir. Ödül durumu ortadan kalktığında davranışta ortadan kalkmaktadır. Ödül verme kaideleri çok iyi bilinmelidir.

Ödül verirken bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Ödülü mutlaka davranışı sergiledikten hemen sonra vermelisiniz. Süre ne kadar uzarsa davranışın pekişmesi de o kadar güç hale gelir. Ödül birey için anlamlı olmalı. Ödül ile davranış ilişkili olmalı. Küçük davranışlara küçük ödül büyük davranışlara büyük ödül verilmelidir.

Ceza istenmeyen davranışları yok etmede kullanılan bir yöntemdir. Cezaya çok sık başvurmak doğru değildir. Cezada amaç bireyin yanlışını fark edip aynı yanlışı bir daha tekrar etmemesini sağlamaktır. Bu anlamda çocuklarını çok sık cezalandıran bireylerin çocuklarında ruhsal ve psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.

Ceza vermede en etkili yol mahrum bırakma cezasıdır. Sevdiği bir etkinliği elinden almanız ona verilebilecek en güzel cezadır. Fiziksel şiddet uygulamak çocuğun sizden korkmasına neden olur. Korkan çocuk davranışı sergilemez. Fakat sizin olmadığınız ortamda mutlaka davranışı sergileyecektir. Cezada mutlaka bireyin yaptığı yanlışın farkına varması gerekir. Fark edilmeyen yanlışlar devam edecektir.

Ceza verirken çok dikkat etmek gerekir. Ceza bireyin kişiliğine değil davranışına yönelik olmalıdır. Ceza verirken davranışa odaklanmalıdır. Bireyin iç dünyasında sıkıntılar yaratmamalıdır. Topluluk önünde ceza vermek doğru değildir. Ceza bireysel olarak verilmelidir. Cezada suçun boyutu ile ceza ilişkisi dengede olmalıdır. Ceza verirken adil olmak kararlı olmak ve tutarlı olmak gerekir.