Sünnet-i Gayri Müekkede ve Sünnet-i Müekkede Nedir?

Sünnet-i Gayr-i Müekkede

Hz. Peygamber (s.a.v)’in bazen yapıp bazen de terkettiği amellere Sünnet-i Gayr-i Müekkede denir. Bu gruba giren sünnetleri yerine getirmek sevap kazandırır. Terkeden ise ceza, kınama ve azarlamaya müstahak olmaz (Seyyid Şerif el-Cürcânî, et-Ta’rifât, Beyrut  1403/1983, s.122; ibn Nüceym, el-Bahru’r-Râik, Kahire 1311, 1, 17-18). Yatsı namazı ve ikindi namazlarının ilk sünnetleri sünnet-i gayr-ı müekkede dir. Hz. Peygamber (s.a.v)’in giyinişi, oturup kalkması, taranması ve ayakkabı giymesi vb. hareket ve tavırlarını ifade eden sünnet-i zevaidlerde bu gruba girer (İbn Âbidin Reddül-Muhtâr, Kahire 1272-1324,1,321).

Sünnet-i Müekkede

Hz. Peygamber (s.a.v)’in devamlı olarak işleyip nadiren terkettiği; farz ve vacib olmayan amellere Sünnet-i Müekkede denir. Buna Sünnet-i hüdâ adı da verilir. Fukahâ’dan bazıları ise sünnet-i müekkede’yi Hz. Peygamber’in terketmeksizin yaptığı ameller olarak anlamışlardır. Sünnet-i müekkedeleri yerine getirme dini hayatı kemale erdirmeyi ifade eder. Zira bu tür sünnetler farz ibadetlerde yapılması ihtimal dahilinde olan kusurları telâfi sebeple  sünneti müekkedeleri terketmek dinle alay kabul edilmiştir. Hz. Peygamber “sünnetimi terkeden şefaatime nail olmaz” buyurmuştur. Buna göre sünnet-i müekkedeleri terketmek harama yakındır ve Hz. Peygamberin şefaatinden mahrum kalma neticesini doğurur. Ancak buradaki terkten maksat özürsüz olarak sünnet olan fiili işlememekte ısrar etmektir.

Mesela bir kimsenin abdest azalarını bir defa yıkamakla yetinip bunu âdet haline getirmesi böyledir ve bunu yapan günahkar olur. Sünnet-i müekkedeleri yerine getiren kişi ise sevap kazanır. Meselâ sabah namazının farzından önce iki rekat, öğle namazının farzından önce dört rekat, sonra iki rekat, akşam namazının farzından sonraki iki rekat ile yatsı namazının farzından sonra kılınan iki rekatlık namazlar sünnet-i müekkede’ye örnektir. Bu konuda Hz. Peygamber günde belirtilen bu on iki rekat sünneti kılmaya devam eden kişiye Allah Teala’nın cennette bir köşk bina edeceğini haber vermektedir. Ayrıca cemaatle namaz kılmakta sünnet-i müekkededir. Özürsüz olarak cemaati terketmeyi Hz. Peygamber’in hoş karşılamadığı nakledilmiştir. Bunlardan başka Necaset olduğu zannedilen ellerin yıkanması. Abdest alırken misvak kullanmak yine abdest alırken ağız ve burnu iyice yıkamak. Parmakları hilallemek. Abdest alırkeni abdest azalarını üç defa yıkamak. Ezanı yüksekçe bir yerde okuman sünnet-i müekkede’nin örneklerindendir.

Kaynak=İslam Ansiklopedisi