Gen Klonlaması İşlemleri ve Kök Hücre Çeşitleri

Herkese iyi günler dileriz.Bu yazımızda sizlere gen klonlamasının tanımını,gen klonlaması aşama aşama işlemlerini ve kök hücre çeşitlerini detaylı bir şekilde anlatacağız.

Belirlenmiş bir genin bir vektör (plazmit veya virüs) içerisine eklenerek bir bakteriye aktarılması ve sonra bu bakteri aracılığı ile pek çok kopyasının üretilmesi işlemine gen klonlaması adı verilmektedir. Genlerin ya da DNA parçalarının klonlanabilmesi için plazmitler kullanılmaktadır. Bakterilerde kromozom dışında bulunan ve kendi kendine bölünebilen halkasal yapıdaki küçük DNA’lara plazmit denir.Plazmit DNA’lar bir bakteriden diğer bir bakteriye aktarılabilmektedir.

Aşağıda görselde bakterilerin kullanıldığı gen klonlaması işleminin basamakları aşama aşama detaylı bir şekilde verilmiştir.

Şimdi madde madde bu görseli yazı şeklinde açıklayalım.Gen klonlaması işlemleri aşağıdaki gibidir;

1. Öncelikle istenilen geni taşıyan DNA molekülü ile vektör olarak kullanılacak olan bakteri plazmidi saf olarak elde ediliyor.
2. Ardından DNA molekülü üzerinde klonlanacak gen belirlenir. Burada istenilen geni belirleyebiliriz. Vektör olarak kullanılacak plazmit ve klonlanacak olan gen aynı “restriksiyon enzimleri” ile kesilir.
3. Sonrasında aynı restriksiyon enzimleri ile kesilen klonlanacak gen ve plazmitte oluşan yapışkan uçlar “DNA ligaz” enzimi yardımıyla birleştirilerek rekombinant DNA molekülü elde edilir. Bu sayede klonlanacak olan gen vektör olarak kullanılan plazmitin içerisine yerleşmiş olur.
4. Ardından rekombinant DNA bir bakteri hücresine ilave edilerek rekombinant bakteri hücresi oluşturulur.
5. Son olarak ise bakterilerin üremesi ile klonlar oluşturulur ve bu klonlar arasından istenilen klonlar (tabii ki rekombinant DNA içerenler) seçilir. Böylelikle seçilen klonlar ile istenilen amaca yönelik değişik uygulamalar yapılabilir.

Günümüzde rekombinant DNA teknolojisi sayesinde sanayi, tarım ve ilaç üretimi gibi birçok alan fayda sağlamaktadır. Şimdi sizlere bu teknolojinin kullanım sektörlerine ait bazı örnekler verelim.

==> Bitkilere aktarılan bir gen, bu bitkilerin zararlı organizmalara ve zararlı maddelere karşı direnç kazanmasını sağlamaktadır.
==> Bu yolla elde edilen bakteriler toksik yapıdaki atık maddelerin temizlenmesinde kullanılmaktadır.
==> Bu yöntemle üretilmiş olan insülin hormonları şeker hastalarının tedavisinde kullanılmaktadır.
==> Bu teknoloji ile üretilen enzimler deterjan, şeker ve peynir üretiminde kullanılmaktadır.

Gen mühendisleri kök hücreler üzerinde de çeşitli araştırmalar ve çalışmalar yapmaktadır. Kök hücreler, kendi kendini yenileme özelliğine sahip olan farklılaşmamış hücrelerdir. Bu kök hücreleri hem vücut içinde hemde laboratuvar ortamında bölünerek farklı hücre tiplerine dönüşebilmektedirler. İnsanlardaki temel kök hücreleri üç çeşitten meydana gelmektedir.Bunlar aşağıdaki gibidir;

1-) Yetişkin kök hücreleri:
Bu hücreler vücutta birçok doku ve organda bulunur. Bulundukları dokuda hasar olması durumunda bölünerek hasarı kendi kendilerine onarırlar.

2-) Embriyonik kök hücreleri:
Bu kök hücreleri embriyonun erken dönemlerinde elde edilen hücreler olup zamana bağlı olmaksızın çoğalırlar. Bu kök hücrelerinin devamlı olarak kendilerini yenileme ve tüm hücrelere dönüşebilme yetenekleri vardır.

3-) Kordon kanından elde edilen kök hücreleri:
Bu kök hücreleri ise uygun ortamlarda bekletilir. Bireyin ilerleyen yaşamında ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılırlar.

Umarız faydalı olmuştur.Herkese iyi çalışmalar ve iyi dersler dileriz…