Ortalama Hız ve Ortalama Sürat Nedir? Formüller ve Örnek Çözümler

Cümleten selamun aleyküm arkadaşlar. Bu yazımızda sizlere fizik dersinde önemli bir yeri olan ortalama hız ve ortalama sürat nedir onu paylaşacağız. Ayrıca konu anlatımı, formülleri ve örnek soru çözümlerini de paylaşacağız.

Ortalama Hız Nedir? Konu Anlatımı ve Formülü

Bir hareketlinin toplam yer değiştirmesinin geçen süreye olan oranına ortalama hız denir. Ortalama hız yer değiştirmenin hareket süresince geçen zamana bölünmesiyle bulunur. SI birim sisteminde ortalama hızın birimi m/s‘dir. sembolü ile gösterilmektedir.

Ortalama Hız Formülü:

==> Ortalama hızın formülü  yani  şeklindedir. Ortalama hız bu bağıntıyla ifade edilmektedir.

Yer değiştirme vektörel bir büyüklük olduğundan dolayı ortalama hız da vektöreldir. Bu sebeple ifade edilirken büyüklüğünün yanı sıra yönünün de belirtilmesi gerekmektedir. O yüzden sembolünün üzerinde yön işareti bulunmaktadır. Yönü, yer değiştirmenin yönüyle aynıdır. Yönünden dolayı yer değiştirme bazı zamanlar negatif değerler alabildiğinden dolayı hız değeri de negatif değerler alabilmektedir.

Ortalama Sürat Nedir? Konu Anlatımı ve Formülü

Bir cismin birim zamanda aldığı yola ortalama sürat denir. Ortalama sürat değeri alınan toplam yol miktarının hareket boyunca geçen süreye bölünmesiyle elde edilir. SI birim sisteminde birimi m/s(metre/saniye)‘dir. v sembolü ile gösterilir. Üzerinde yön işareti bulunmaz.

Ortalama Sürat Formülü:

==> Ortalama sürat  yani formülüyle hesaplanır.

Ortalama sürat skaler bir büyüklüktür. Bu nedenle ifade edilirken sadece büyüklüğünün belirtilmesi yeterlidir. Hızdan en önemli farkı da budur. Ayrıca skaler olduğu için sembolünün üzerinde ok işareti bulunmaz yani düz “v” işaretiyle gösterilir. Alınan yol ve ortalama sürat skaler nicelikler olduğundan dolayı burada pozitif ve negatif değerlerden bahsedilemez.

Şimdi sizlere ortalama hız ve ortalama sürat ile ilgili birkaç örnek problem çözümü yapalım.

Ortalama Hız ve Ortalama Sürat Örnek Soru Çözümleri

Soru 1-) Aşağıdaki resimde gördüğünüz gibi A noktasından harekete başlayan bir kişi sırasıyla önce B, sonra C, en son D noktasına toplamda 5 s(saniye)’de ulaşıyor. Bu kişinin ortalama hız ve ortalama sürat değerlerini hesaplayınız.

Cevap 1-) Öncelikle ortalama hızı hesaplamak için toplam yer değiştirmeyi bulmalıyız.

Yukarıdaki resimde de gördüğünüz gibi Δx yani toplam yer değiştirme 20m‘dir. Haliyle Δx/Δt=ortalama hızı verdiği için 20/5’den ortalama hız 4 olmuş olur. Ortalama sürat için de toplam alınan mesafeyi hesaplayıp zamana böleceğiz. Yani o da 60/5’den ortalama sürat 12 olmuş oluyor. Cevapları resimli şekilde de aşağıya ekleyelim.

Ortalama sürat ==> 

Ortalama hız ==> 

Soru 2-) Doğrusal düz bir hat boyunca sabit süratle ilerleyen bir tren, 300 km’lik yolu 3 saatte aldıktan sonra 24 dakika mola veriyor. Kalan 276 km’lik yolu ise 60 km/h sabit süratle alıp son durağa varıyor. Trenin ortalama hız büyüklüğü kaç m/s’dir?

Cevap 2-) Bu soruda da aynı şekilde ortalama hız formülünden faydalanacağız.

Öncelikle yukarıda gördüğünüz gibi verilen değerli yazıyoruz. Ardından verileri formülde yerine koyuyoruz. Sonrasında cevabı 72 km/h buluyoruz. Fakat soruda m/s cinsinden cevap istediği için bunu da m/s’ye çeviriyoruz.

Sonuç olarak cevabımız 20 m/s çıkmış oluyor.

Fizik dersinde hız problemlerinde ortalama hız ve ortalama sürat soruları veya formülleri çıkabilir. Bu yüzden yukarıdaki örnek soru çözümlerine bakarak konuyu daha iyi anlayabilir ve sınavlarda karşınıza çıktığında anında cevabı bulabilirsiniz. Şimdiden herkese fizik derslerinde ve diğer derslerde başarılar dileriz.

Kaynak = MEB